مثلا اگر روز جمعه با اهل و عیال دست در دست هم به یکی از بوستان‌های بزرگ شهر مراجعه کرده و فروشگاه کتاب را ببینید البته اگر اهل فرهنگ و مطالعه باشید، لحظات بسیار لذت‌بخشی برایتان مهیا خواهد شد.
سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران، امسال همچون 3دوره گذشته با «جمعه بازار کتاب» که طی آن در پارک‌های بزرگ و پرتردد پایتخت، فروشگاه موقت کتاب دایر می‌کند، به تهرانی‌ها خدمات فرهنگی می‌دهد. 4بوستان نیاوران، قیطریه، ملت (پردیس سینمایی ملت) و زمرد(جوار فرهنگسرای پایداری) در طول ایام تابستان برای این امر در نظر گرفته شده است. به گفته شهروندان، آگاهی از فعالیت‌های حوزه کتاب و نیز خرید کتاب‌هایی که در مجموع، خانواده محور است؛ در فضایی که برای تفریح در نظر گرفته شده، جو ایجاد شده را مطلوب و تفریحی- فرهنگی می‌کند.
ایجاد شرایطی برای تسهیل و در دسترس قرار گرفتن کتاب در فضای فراغت از اصلی‌ترین اهداف برپایی «جمعه بازار کتاب» است. امیرمسعود شهرام‌نیا، مدیرعامل مؤسسه «نشر شهر» و مدیر این پروژه در این باره می‌گوید: « برای اینکه بتوانیم دسترسی شهروندان را به کتاب آسان کنیم، جمعه‌بازار کتاب را از چندین سال قبل طراحی و اجرا کردیم. از محاسن این اقدام آنکه مردم هنگام تفریح در پارک و بوستان‌های شهری که در ایام فراغت بیشتر به آنها مراجعه می‌کنند با کتاب و اقدامات این حوزه آشنا می‌شوند.اصولاً یکی از تمهیدات شهرداری آن است که در اماکنی که مردم حضور پررنگی دارند به سراغ آنان برود و خدمات فرهنگی- هنری عرضه کند.»
شهرام‌نیا می‌افزاید: « ما قصد داریم با این اقدام کتاب را در زندگی روزمره شهروندان وارد کنیم لذا به‌دنبال مخاطب رفتیم، هر کجا ازدحام جمعیت بالا باشد سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران برنامه‌ای طراحی می‌کند که بتواند از این جمعیت بهره مطلوب و فرهنگی ببرد.»
شهر فرهنگی، شهروند فرهنگی
امیر نوید، مدیر انتشارات آرمان‌رشد ضمن مفید خواندن این حرکت فرهنگی می‌گوید: «شهرداری با جمعه بازار کتاب روند خوبی را آغاز کرده و با این اقدام، مردم را درگیر مباحث فرهنگی می‌کند، اصولاً هر محصولی که ارزش فرهنگی داشته باشد تأثیرگذار و مطلوب خواهد بود و نتیجه آن مثمر ثمر می‌شود.»
وی به مشکل توزیع کتاب اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در توزیع کتاب خلأ بزرگی وجود دارد و مسئولان با برگزاری نمایشگاه سالانه کتاب قصد دارند این معضل را جبران کنند؛ اما این اتفاق نمی‌تواند این خلأ را پر کند؛ مگر می‌شود یک نمایشگاه سالانه غذا برپا کرد و همه مجبور شوند نیاز سال خود را تأمین کنند؟! کتاب هم همین گونه است و باید مانند سوپرمارکت‌ها در هر محله و هر منطقه‌ای موجود باشد.»
نوید با انتقاد از همکاری نکردن سازمان‌های مختلف شهرداری در امور فرهنگی می‌گوید:
« مؤسسه نشر شهر وابسته به شهرداری در برپایی جمعه بازار کتاب تلاش قابل تقدیری داشته اما جای تعجب است که سازمان پارک‌ها همکاری مناسبی ندارد، حتی فضای اولیه و امکانات فیزیکی را در اختیار ناشران قرار نمی‌دهد.»
وی می‌گوید: «مثلاً پارک ملت در اختیار ناشران قرار نگرفت و فقط قسمت کوچکی از پردیس سینمایی ملت برای این مهم در نظر گرفته شد یا پارک گفت‌وگو در اختیار ما قرار نگرفت و در دیگر پارک‌ها هم امکانات بهداشتی و روشنایی به‌قدر کافی وجود ندارد.»
این ناشر، کتاب‌های روانشناسی موفقیت، بهداشت عمومی، اشعار و غزلیات، کودکان، بازی‌های فکری و... را در جمعه بازار کتاب ارائه می‌کند.
زهرا نبیعی، مسئول انتشارات «فلسفه و نقش و نگار» که در جمعه بازار پردیس پارک ملت حضور دارد این سیاست مؤسسه نشر شهر را برای آشنایی شهروندان با مقوله کتاب و کتابخوانی بسیار مؤثر عنوان می‌کند و می‌گوید: «اگر اطلاع‌رسانی بهتر در این زمینه صورت گیرد و نیز امکانات بیشتری به ناشران ارائه شود این کار بسیار بهتر صورت می‌گیرد، چرا که ما با مشکلاتی روبه‌رو هستیم، با تاریک شدن هوا امکان خدمات بهتر از ما سلب می‌شود.»
وی می‌افزاید: «همچنین در مورد این پارک، اگر جمعه بازار از پردیس به‌خود پارک منتقل شود بهتر است، زیرا اینجا مخاطبان ما بیشتر افرادی هستند که برای تماشای فیلم می‌آیند ولی در میان پارک تعداد مراجعه‌کنندگان بیشتر است.»
«شاهین یاغچی» که مسئولیت غرفه انتشارات «عقیق» را به‌عهده دارد می‌گوید: «بوستان‌ها مکان‌های مناسبی برای عرضه کتاب است، چون همه نوع مخاطب از زن و مرد، پیر و جوان و کودک در آن وجود دارد.»وی فروش کتاب‌های رمان و داستان را مناسب توصیف می‌کند و می‌افزاید: «در این هفته کتاب‌های آشپزی، آرایشی و گریم از سوی بانوان مورد استقبال قرار گرفته است.»
دیدگاه مردم
نیما سلمانی‌‌گیوی، از مراجعه‌کنندگان به بازار کتاب در بوستان نیاوران است. او معتقد است: «یکی از معضلاتی که باعث رکود کتابخوانی شده تمرکز کتابفروشی‌ها در یک منطقه از شهر است. مثلاً در شهر تهران فقط باید به میدان انقلاب مراجعه کرد؛ ترافیک، ازدحام و دوری مسیر. یک کتابخوان که اجباری در مطالعه ندارد عطا را به لقای کتاب خواندن می‌بخشد.»
وی می‌گوید: «بیشتر مراجعه‌کنندگان به کتابفروشی‌های خیابان انقلاب دانشجویان هستند اما همین دانشجویان اگر اجباری برای خرید کتاب نداشته باشند به آنجا سر نمی‌زنند و با توجه به اینکه روحیه کتابخوانی باید از دوران طفولیت زمینه‌سازی شود چگونه ممکن است یک کودک در چنین فضاهایی به کتاب خواندن ترغیب شود، لذا برپایی چنین جمعه بازار‌هایی لااقل می‌تواند برای تشویق به کتابخوانی کودکان مفید واقع شود.»
در همین حال احمد مرادپور، پدر یک خانواده معتقد است: «مردمی که به پارک می‌آیند فقط با این هدف آمده‌اند که در فضایی تفریح کنند لذا خیلی نمی‌تواند با حضور کتاب در کنار آنها به هدف برپا‌کنندگان جامه عمل بپوشاند اما با این حال برخی از حاضران در پارک گذری هستند که شاید بتواند برای آنها مفید باشد. همین که فاصله بین کتاب و مخاطب کم می‌شود باید از شهرداری تشکر کرد.»
عرضه کتاب‌های عمومی
به‌دلیل فضای خاص مخاطب، کتاب‌هایی که در جمعه بازار عرضه می‌شود در زمینه‌های عمومی، کودک، نوجوان و بهداشت عمومی است. کتاب‌های دانشگاهی و تخصصی و نیز کتب کنکور در جمعه بازارها عرضه نمی‌شود.
مدیر این طرح می‌گوید: «ما محدودیتی برای عرضه کتاب نداریم و دست ناشرین را برای گزینش کتاب‌هایشان باز گذاشته‌ایم به شرطی که کتاب‌ها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز داشته باشند.»
وی ادامه می‌دهد: «تاکنون استقبال خوبی شده است هم از سوی شهروندان و هم ناشرین، اگر شرایط مهیا شود در ماه مبارک رمضان هم ادامه می‌دهیم.»
شهرداری با فراهم کردن فضای فیزیکی و حمایتی در این زمینه به‌عنوان حامی این طرح قدم نهاده است و ناشران را موظف کرده که حداقل 10درصد تخفیف برای خریداران کتاب در نظر بگیرند تا فروش جمعه بازار با سطح شهر تمایز داشته باشد. به‌نظر می‌رسد حداقل فلسفه این طرح آشنایی با عناوین کتاب‌های تازه منتشر شده، هدایت سبد اقتصادی خانوار به سمت خرید کتاب، ارتباط و تعامل مستقیم ناشران با مردم و لحاظ تقاضاها و نیازهاست که این پروسه درصورت ادامه با دیگر طرح‌های مشابه و کاربردی می‌تواند در طول زمان کارگشا و ارتقای میزان سرانه رشد مطالعه را منجر شود.
در پایان به شهروندان توصیه می‌شود که برای یکبار هم شده به جمعه بازار کتاب سری بزنند شاید برای آن عده که گرایش بیشتری به کتابخوانی دارند سبب شود که کتاب‌های مورد نظر را راحت‌تر و ارزان‌تر تهیه کنند و آن گروه از مردمی که به هر دلیلی کمتر به سوی کتاب می‌روند بتواند انگیزه‌ای برای آنان ایجاد شود که به این داروی معجزه آسای قرن حاضر نزدیک شوند و تعاملات خود را براساس آن پایه‌گذاری کنند.بوستان نیاوران و قیطریه در منطقه یک شهر، پردیس سینمایی ملت، واقع در خیابان ولیعصر ابتدای بزرگراه نیایش و بوستان زمرد در دروس خیابان قبا جنب فرهنگسرای پایداری، روزهای جمعه از ساعت 4 تا 10 شب میعادگاه مردمی است که پله‌پله راه‌ها را طی می‌کنند تا با کتاب‌ها ملاقات کنند.
